JAKIE SĄ OBJAWY BRUKSIZMU?
– zgrzytanie zębami jako akustyczny znak, który zwraca uwagę partnera życiowego
– starcie zębów
– złamania i pęknięcia zębów
– nadwrażliwość zębów
– bóle głowy i w okolicy szczękowo-żuchwowej
– hipertrofia mięśni żucia
Przeciążenie układu stomatologicznego najczęściej objawia się takimi problemami: A – starcie zębów, B – zapalenie miazgi, C – rozchwianie zębów, D – ból mięśni, E – ból stawu skroniowo-żuchowego, F – ból ucha, G – ból głowy.
Jako że etiologia bruksizmu jest niezwykle złożona, leczenie stomatologiczne jest tylko komponentem działań terapeutycznych, a jego efektywność jest ograniczona do naprawy uszkodzeń i zaburzeń czynnościowych wynikających ze starcia zębów. Pacjent musi być świadomy swego bruksizmu. Ta właśnie świadomość w istotnej mierze wpływa na prognozę leczenie bruksizmu, ona daje wskazówki jak i kiedy można ograniczyć istniejące parafunkcje (zaciskanie zębów, zgrzytanie), w jakim momencie (dzień, noc). W przypadkach bruksizmu rola pacjenta wykracza daleko poza ramy zwykłego uczestnictwa w leczeniu i to on ogrywa kluczową rolę w zwalczaniu występujących parafunkcji.
Farmakologia odgrywa tutaj dosyć istotną rolę. Leki polepszające jakość snu, np. benzodiazepiny może stosować przez krótki czas w fazach ostrego bruksizmu. Testowano też środki antydepresyjne – ale niosą one za sobą problematyczne skutki uboczne. Są także zwolennicy toksyny botulinowej. Iniekcje domięśniowe powodują spadek siły skurczu mięśni, aczkolwiek ich długotrwałe działanie bez skutków ubocznych nie zostało potwierdzone.
Typowym, nieinwazyjnym leczeniem bruksizmu w gabinecie stomatologicznym są szyny okluzyjne. One chronią zęby przed starciem, konstrukcje protetyczne przed złamaniem, zapobiegają przemieszczaniom się zębów. Stabilizują warunki okluzyjne oraz zmniejszają napięcie mięśni czaszkowo-żuchwowych.
ZABURZENIA MIĘŚNI
Ból mięśni jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości związanych z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi. W odniesieniu do bólu jest na drugim miejscu zaraz po bólu zębów i tkanek przyzębia. Ból mięśni może wynikać ze zwiększonego obciążenia czynnościowego mięśni. Istnieje co najmniej pięć różnych typów zaburzeń mięśniowych, które wymagają różnego leczenia. Najczęściej występują:
I. Współskurcz zabezpieczający
Występuje, gdy prawidłowa czynność mięśni zostaje przerwana. Jeśli przyczyna jest istotna, pojawia się odpowiedź i jako współskurcz zabezpieczający. Zazwyczaj pojawia się natychmiast i ustępuje po krótkim czasie. Jeśli nie ustępuje, może prowadzić do przewlekłych schorzeń.
Opisać to można jako męczący ból podczas spoczynku, jego wzrost podczas ruchów czynnościowych, zmniejszony zakres ruchów żuchwy oraz uczucie osłabienia mięśni. Jest to prawidłowa odpowiedź ze strony ośrodkowego układu nerwowego i dlatego leczenie powinno być skierowane na przyczynę, którą może być np. uraz, zbyt wysokie wypełnienie, stres emocjonalny.
II. Miejscowa tkliwość mięśniowa
Najczęściej jest to odpowiedź tkanki mięśniowej na utrzymujący się współskurcz zabezpieczający. Przyczyną może być także uraz okolicznych tkanek, wzmożony poziom stresu emocjonalnego lub zwykły ból mięśni. Występuje wyraźne zmniejszenie zakresu ruchów żuchwy, męczący ból podczas spoczynku i większy podczas pracy, czyli np. żucia pokarmów, przełykania, mówienia. W związku z tym należy:
1) Ograniczyć ruchy żuchwy do zakresu bezbólowego i stosować tzw. miękką dietę.
2) Wykonywać ruchy żuchwy w zakresie bezbólowym w celu stymulacji receptorów układu mięśniowo-szkieletowego, czyli ćwiczenia otwierania, zamykania, ruchy boczne
3) Ograniczyć pozafunkcjonalne kontakty międzyzębowe, trzymać wargi złączone, a zęby niezmiennie oddalone od … zaciśnień zębów.
4) Uświadomić zależność pomiędzy wzmożonym poziomem stresu a występowaniem bólu mięśniowego.
5) Użytkować w ciągu nocy szynę okluzyjną, jeżeli istnieje podejrzenie nocnych zaciśnień i zgrzytania zębami.
6) Rozważyć przyjmowanie środków przeciwbólowych, np. aspirynę, paracetamol, ibuprofen.
III. Miospazm – toniczny skurcz mięśnia
Jest to mimowolny skurcz mięśnia często związany z zaburzeniami metabolizmu w tkance mięśniowej, charakteryzuje się wyraźnym ograniczeniem ruchów żuchwy, bólem w spoczynku, który wzrasta podczas czynności, bolesnością mięśni.
Terapia polega na redukcji bólu poprzez okładanie lodem, głęboki masaż mięśni i bierne rozciąganie. Miejscowo zastrzyki znieczulające.
IV. Zaburzenia stawów skroniowo-żuchwowych
Trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych występują bardzo często. Leczeniu powinny podlegać te zaburzenia, którym towarzyszą dolegliwości bólowe. Przemieszczenia krążka stawowego bez zablokowania. Przyczyny to makro- i mikrourazy, nadmierne obniżenie stawów, bruksizm, wady zgryzu, zwłaszcza tyłozgryz z retruzją. Zakres ruchomości żuchwy może być prawidłowy. Ograniczeniem jest ból.
Rozróżnia się następujące jednostki chorobowe:
– zaburzenia krążka stawowego bez zablokowania
– dyslokacja krążka z zablokowaniem bez możliwości repozycji
– brak zgodności strukturalnej powierzchni stawowych – adherencji i adhezji
– stan zapalny w obrębie stawów
– choroby zwyrodnieniowe stawów