Czym są pozostawione korzenie zębów i kiedy wymagają usunięcia?
Korzenie zębów to część zęba, która pozostaje zakotwiczona w kości szczęki lub żuchwy. W wyniku złamań, trudnych ekstrakcji lub zaawansowanej próchnicy może dojść do sytuacji, w której korona zęba zostaje utracona, a korzeń pozostaje w kości. Czasami lekarz celowo nie usuwa korzenia przy pierwotnej ekstrakcji – na przykład gdy ryzyko uszkodzenia sąsiednich struktur jest zbyt wysokie. Niezależnie od przyczyny, pozostawienie korzenia bez kontroli może prowadzić do poważnych konsekwencji.
W jamie ustnej może znajdować się kilka rodzajów pozostawionych korzeni:
- złamane podczas wcześniejszych zabiegów,
- pozbawione koron, ukryte pod dziąsłem,
- martwe, nieobjęte leczeniem kanałowym,
- otoczone zmianami zapalnymi lub torbielami.
Nieusunięte fragmenty zębów mogą stać się źródłem przewlekłych infekcji. W miejscu takim często rozwijają się ropnie, przetoki, a nawet torbiele niszczące kość. Taki stan zapalny może być również przyczyną dolegliwości ogólnoustrojowych – wpływa na układ odpornościowy, może pogarszać kontrolę glikemii u diabetyków czy prowadzić do nasilenia chorób reumatycznych.
Dlatego każde podejrzenie obecności pozostawionych korzeni wymaga diagnostyki obrazowej. Zdjęcie panoramiczne, RTG punktowe lub tomografia komputerowa pozwalają zlokalizować fragmenty i ocenić ich wpływ na otaczające tkanki. W razie konieczności podejmuje się decyzję o ich chirurgicznym usunięciu.
Dlaczego usuwanie korzeni zębów jest ważne?
Obecność korzeni zębów, które nie pełnią już żadnej funkcji, a jedynie zalegają w kości, jest problemem nie tylko stomatologicznym, ale także ogólnomedycznym. Taki fragment działa jak ciało obce – nie bierze udziału w żuciu, nie może zostać wykorzystany pod odbudowę protetyczną, a często stanowi ognisko przewlekłego zakażenia. W jamie ustnej każdy milimetr struktury powinien być wolny od niepotrzebnych fragmentów.
Usuwanie korzeni zębów zalecane jest w kilku sytuacjach:
- przed planowanym leczeniem protetycznym lub implantologicznym,
- w przypadku obecności zmian zapalnych wokół fragmentu zęba,
- gdy pacjent odczuwa ból, ucisk lub ma nawracające stany zapalne,
- jeśli korzeń przeszkadza w leczeniu ortodontycznym lub chirurgicznym,
- w trakcie diagnostyki innych schorzeń jamy ustnej – jako potencjalne ognisko zapalne.
Pozostawione korzenie mogą także ograniczać możliwości leczenia estetycznego. Nawet niewielki fragment w niewidocznym miejscu może powodować miejscowy zanik kości, uniemożliwiając stabilne osadzenie implantu. Usunięcie takiego korzenia i oczyszczenie tkanek to pierwszy krok do bezpiecznej odbudowy.
W praktyce stomatologicznej często spotyka się przypadki pacjentów, którzy latami nie wiedzieli o istnieniu pozostawionych korzeni. Objawy bywają niespecyficzne – ból w okolicy zatoki, dyskomfort przy żuciu, nieprzyjemny zapach z ust. Dopiero dokładne badania obrazowe ujawniają przyczynę problemów. W takich sytuacjach odpowiednio przeprowadzony zabieg daje ogromną ulgę i eliminuje źródło problemu.
Jak wygląda zabieg usunięcia korzenia zęba?
Zabieg chirurgicznego usunięcia korzenia przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Dzięki nowoczesnym środkom znieczulającym pacjent nie odczuwa bólu, a cały proces jest kontrolowany i przebiega w komfortowych warunkach. Przed przystąpieniem do zabiegu lekarz analizuje zdjęcia diagnostyczne, określa lokalizację i głębokość położenia korzenia oraz wybiera odpowiednią technikę.
W zależności od sytuacji klinicznej chirurg:
- nacina dziąsło, aby odsłonić korzeń,
- usuwa fragment kości w celu dostępu do zęba,
- wydobywa korzeń w całości lub rozdziela go na części,
- oczyszcza miejsce zabiegowe i zakłada szwy.
Cały zabieg trwa zazwyczaj od 30 do 60 minut. W przypadku korzeni głęboko położonych lub objętych zmianami zapalnymi, może być nieco dłuższy. Lekarz używa specjalistycznych narzędzi – dźwigni, kiret, mikrosilników – które pozwalają usunąć nawet najmniejsze fragmenty, nie naruszając przy tym sąsiednich struktur.
Po usunięciu korzenia rana zostaje dokładnie oczyszczona i zaopatrzona. W niektórych przypadkach stosuje się materiał kościozastępczy lub membranę, jeśli zabieg dotyczy miejsca przygotowywanego pod przyszły implant. Pacjent otrzymuje szczegółowe zalecenia pozabiegowe, leki przeciwbólowe i – jeśli istnieje ryzyko infekcji – również antybiotyk.
Rekonwalescencja i zalecenia po usunięciu korzenia
Pierwsze dni po zabiegu mogą wiązać się z niewielkim dyskomfortem. Najczęściej pojawia się obrzęk, tkliwość, delikatne krwawienie. Objawy te są naturalną reakcją organizmu na ingerencję chirurgiczną i zwykle ustępują po kilku dniach. Prawidłowe przestrzeganie zaleceń lekarza przyspiesza regenerację i minimalizuje ryzyko powikłań.
Zalecenia pozabiegowe obejmują:
- przez pierwsze 24 godziny unikanie płukania jamy ustnej,
- stosowanie zimnych okładów zewnętrznych w celu redukcji obrzęku,
- przyjmowanie leków przeciwbólowych zgodnie z zaleceniami,
- spożywanie chłodnych, miękkich potraw przez 2–3 dni,
- rezygnację z palenia i alkoholu w okresie gojenia.
W kolejnych dniach warto delikatnie, ale dokładnie dbać o higienę jamy ustnej. Lekarz może zalecić płukanki z chlorheksydyną, które działają antyseptycznie i wspierają gojenie. Szwy (jeśli zostały założone nierozpuszczalne) są zdejmowane zazwyczaj po 7–10 dniach.
Pełne wygojenie tkanek trwa zazwyczaj kilka tygodni. W tym czasie należy zgłaszać się na wizyty kontrolne, by ocenić przebieg procesu regeneracji. W razie potrzeby lekarz może zastosować dodatkowe środki wspomagające – np. opatrunki biologiczne, preparaty stymulujące odbudowę kości czy laseroterapię przyspieszającą gojenie.
Co po zabiegu? Przygotowanie do dalszego leczenia
Usunięcie korzenia zęba to nie tylko zakończenie problemu zdrowotnego, ale często również początek kolejnego etapu leczenia. Oczyszczone miejsce może zostać wykorzystane do odbudowy – np. w formie implantu, mostu czy korony wspieranej na własnym zębie. Dlatego tak ważne jest zaplanowanie kolejnych kroków już na etapie zabiegu chirurgicznego.
Jeśli pacjent planuje uzupełnienie brakującego zęba implantem, konieczna jest ocena jakości i ilości kości w danym obszarze. Czasem po usunięciu korzenia zachodzi potrzeba odbudowy kości – stosuje się wtedy materiały kościozastępcze lub przeprowadza zabieg podniesienia dna zatoki. Wszystko to odbywa się w jednym planie leczenia, który tworzony jest indywidualnie dla każdego pacjenta.
W przypadkach, gdzie usunięcie korzenia wiąże się z planem ortodontycznym, lekarz współpracuje z ortodontą w celu ustalenia dalszych ruchów zębów i ewentualnych ekstrakcji towarzyszących. Chirurgia stomatologiczna w naszej klinice nie działa w izolacji – współdziała z innymi dziedzinami, by zapewnić pełną odbudowę i funkcjonalność jamy ustnej.
Usunięcie korzenia to zabieg kończący etap zapalny, ale jednocześnie otwierający możliwości terapeutyczne. Dzięki temu pacjent może zaplanować nowy uśmiech na zdrowych, stabilnych fundamentach. Regularne kontrole i przestrzeganie zaleceń to gwarancja, że efekty leczenia pozostaną trwałe, a komfort życia znacząco się poprawi.